Ýowşan Annagurban
Özüňe dost bol
Maňa dost bolmanyň owarram, dostum,
gynanmaryn hatda duşmanam bolsaň,
ýa yzymdan daş zyňýana goşulsaň,
baş atsaň olara ertir hem agşam,
günüň üçin, elbetde,
ýigrenip däl meni çyndan,
sebäbi düşünýän adam
nämelere gitmeýär,
esasy zat - dost boljak bol özüňe,
maşgalaňa özüňden soň,
dowamyňa dost bol, dostum,
giç bolmasa ilki girip,
dar ýerlerden çykman galma,
özüňi ahmala salma,
şere şärik bolup uzak,
belki, muny aýtmasam-da aňýansyň,
goşgymy göwnüňe alma!
Gürlemek wagt ýitirmekmi?
Adam aýtdy:
"Bernard Şow (Shaw) hiç kime hiç zady gürrüň bermezligi öwrenseňiz, hemme zat gowy bolar diýipdir. Emma adama dil berlipdir, ol birlerine içindäkini aýtmasa-da oňup bilmeýär. Ýöne ýaradan dil berip, gapdaly bilen her kime öz ölçeg daşyny, öz akyl-niýet ýa päl terezisini hem beripdir. Onsoň, kim näme gürrüň bersin ýa aýtsyn, adam eşiden sözüni öz terezisinde, öz ölçeg daşyna görä ölçeýär we başga bir adamyň ýürekden ýa kiçi dilden bärde, ýa-da oýun edip aýdan sözüňe öz hakyky manysynda düşünmegine garaşmak manysyz bolup görünýär. Bu ýagdaýda, juda zerur bolmadyk ýagdaýynda bir zatlar aýtmak, gürrüň bermek, belki, hakykatdanam wagt ýitirmekdir. Bu diňe gürleýäniň däl, ony diňleýän we özüçe başga netije çykarýan adamyň ýa adamlaryň hem wagtyny ýitirýär."
Hemmämiziň bilýän zadymyz
Adam aýtdy:
"1997-nji ýylda ýanýoldaşymy Aşgabat aeroportynda, başga bir ýere uçmakçy bolanda ’jenaýatda’ tutdular, sumkasyndan harby maglumatly disket ’tapdylar’. Ýogsa onuň sumkasynda diňe çalşyrgyç eşikleri, ýolda okaryn diýip alan birki sany kitaby bardy, goşlaryny özüm salypdym... Her gün Milli howpsuzlyk ministrliginiň baş edarasyna baryp, jenaýat agtaryş bölüminiň başlygy Begmyrat Otuzow bilen gürleşmäge, adamymyň ýagdaýyny bilmäge çalyşýaryn. Emma ol her gezek Çärjew Sähetmyradow ýaly bir işgärini iberip, ’ertir gelsin, bu gün işim kän’ diýip, kabul etmekden boýun gaçyrýar. Bir gün ministrligiň gapysyndan girip, gapyda oturan nobatçynyň ýanyna ýönelenimem şoldy, ýokardan basgançak bilen aşak düşen Begmyrat Otuzowa pete-pet gabat geldim. Ol meni görüp, birhili boldy we gyssanjyna salam berip, çagalarymy sorady (Adamymyň ’jenaýat işini’ 1995-nji ýylyň 12-nji iýul demonstrasiýasy sebäpli hem derňänsoň, ol bizi tanaýardy!). Men çagalarymyň gowudygyny aýdyp, adamymy soradym. Ol ’deňrew gidýär, entek anyk zat aýdyp biljek däl’ diýip, öz ýoluna gitmekçi boldy. ’O nämäň derňewi, ol diski siz atdyňyz ahyryn! Başga biri şeýle zat etse, men size gelip ýüz tutmaly, bu işi siz edeňizsoň men kime ýüz tutaýyn?’ diýip, men näçe gün bäri kellämde göteren soragymy berdim. Ol iki elini birden ýokaryk galdyrdy-da: ’Senem bilýäň, menem, dogan!’ diýip, basgançak bilen yzyna, gelen ýerine tarap ylgady. Arada, ’Begmyrat Otuzow türmede ölüpdir’ diýenlerinde, onuň şol aýdan sözleri gulagymda ýaňlanyp giden ýaly boldy. Ata-babalarymyz ’It alnyna gelen gurt alnyna-da geler’ diýipdirler."
Alla hem adam
"Alla hemmesini görýär" diýýärler,
emma muňa ynanýan ýok,
ýa ynanýar köp ogurlan, köp azan
geçirjegne allanyň,
sebäbi ol geçirimli,
deň bolmaýar adam bilen,
azan bilen hiç haçan,
meger şondan aýdylypdyr:
’Alla’ diýer her gaçan,
hem kowalan yzyndan,
diýmek, olam tomaşaçy biz ýaly,
hem gaçanyň tarapynda,
hem kowanyň tarapynda,
hemem oňa hiç parhy ýok -
gutulanyň, tutulanyň,
ýa-da karam oýnanyň kän,
ýa-da haka ynananyň ýaşlykdan,
hemem soňsuz utulanyň.
Netije
"Your silence will not protect you", Audre Lorde
Eger seni ümsümligiň gorasa,
alyp galsa aman-esen dymmagyň,
sesini çykaran çydap bilmän hiç,
ýa-da çala gürlän urulýan wagty,
begenme ir, içden heşelle kakma,
diýmedimmi diýme öňüňden çyksa,
ýa gynanan bolma kiçi diliňden,
ýeňsesinden gybat etme gürläniň,
ýatdy diýip dilden bagty,
sebäp uzak garaşdyrmaz netije,
hemem dymýan köp boldukça
agyr bolar geljek gije,
gara günler il başyna,
ýitip-ýitmän nähak taýagyň yzy,
ýa mazary solup-solman gürläniň,
demir iýer gürlemedik gürrüňsiz,
ýa olaryň ogul-gyzy.
Aratapawut
Adam aýtdy:
"Men ahyry aratapawudyna düşündim: döwlet kärhanasyndaky başlyk üçin tejribeli, işini gowy bilýän hem öndümli işleýän bir işgärden iki sany ýaş, işi indi öwrenmeli işgär has gowy, sebäbi olar başlygyň men-menligine ýassyk bolmaga-da, eger ol şol tejribeli işgäre köwşüni süpürmek islese, oňa töhmet atmaga-da taýýar bolýarlar. Emma hususy kärhanadaky başlyga iş bilmeýän we köp zady indi öwrenmeli iki işgärden tejribeli, öndümli işleýän bir işgär gymmatly. Ol ony sylaýar we görip kärdeşleriniň hüjüminden hem goraýar. Emma hususy kärhanada hem öz men-menligini ýuwdup bilmän, döwlet kärhanasyndaky ýaly hereket edýän başlyklar bolýar, beýle kärhanalarda iş öndürijiligi o diýen gowy bolmaýar."